Cmentarz w Rajczy

---

Historia

Cmentarz parafialny w Rajczy to miejsce o bogatej historii, które zostało założone w połowie XIX wieku. Ten zabytkowy nekropolia usytuowana jest na płaskim terenie przy głównej drodze w miejscowości, tuż obok kościoła parafialnego oraz rzeki Soły.

Przed powstaniem nowego cmentarza, zmarli byli grzebani na cmentarzu kościelnym, który jest zabytek nieruchomym (numer rejestru: A-600/89 z dnia 3 grudnia 1989). Cmentarz ten znajduje się przy starym, drewnianym kościele u podnóża Compla.

Nekropolia była i nadal jest głównie miejscem pochówku dla parafian. Warto w tym miejscu wspomnieć o społeczności żydowskiej, której członkowie grzebani byli w pobliskiej wsi, Milówce, gdzie to w 1891 roku powołano gminę żydowską. Wcześniej żydzi z Rajczy podlegali gminie zlokalizowanej w Zabłociu.

Na mocy decyzji z dnia 30 listopada 1989, cmentarz został wpisany do rejestru zabytków nieruchomych województwa śląskiego. W 1997 roku, aby zadbać o pamięć o poległych, ogrodzono kwaterę wojenną oraz przeprowadzono restaurację znajdujących się tam krzyży.

Architektura

Północno-zachodnia część tego miejsca spoczynku, znana jako kwatera wojenna, jest wyjątkowym elementem tej nekropolii. W tej strefie dominują nagrobki uwieńczone żeliwnymi krzyżami, które są autorstwa Hansa Mayra. Ich zdobienia nawiązują do Krzyża Żelaznego oraz symboliki miecza i wieńca. Krzyże te zostały wytworzone nieodpłatnie w odlewni, która znajduje się około 14 kilometrów od Rajczy, w Węgierskiej Górce.

Na obrzeżach nekropolii można dostrzec kaplicę cmentarną. Jej rozbudowa miała miejsce w około 2006 roku i została zrealizowana według projektu Magdaleny Piątek oraz Joanny Łopaty, które są częścią żywieckiej pracowni Mpstudio. Nieopodal, w rogu cmentarza, przy drodze, ustawiono kamienne nieprofesjonalnie polichromowane figura świętego Nepomuka.

Na tym cmentarzu znajdują się nagrobki, które reprezentują różne okresy czasu i różnią się pod względem wykorzystanych materiałów. Oprócz żeliwnych krzyży, można również znaleźć nagrobki wykonane z trwałego kamienia.

Pochowani na cmentarzu

Na cmentarzu w Rajczy spoczywają liczne zasłużone osoby, które miały istotny wpływ na historię oraz kulturę regionu. Wśród pochowanych znajdują się:

• urzędnicy z czasów Monarchii Austro-Węgierskiej, z których niektórzy służyli w majątku Habsburgów,
• 261 żołnierzy, uczestników I wojny światowej, którzy leczyli się w sanatorium zorganizowanym w pałacu w Rajczy, a którzy zmarli na choroby płuc, głównie gruźlicę, po 1918 roku, wśród nich kapitan piechoty Franciszek Joniak (1894–1921), odznaczony orderem Virtuti Militari V klasy, Krzyżem Niepodległości oraz Krzyżem Walecznych (dwukrotnie),
• osoby pomordowane w odwecie za pomoc partyzantom przez hitlerowców podczas pacyfikacji Osiedla Czanieckich w Rycerce Górnej w 1945 roku – grób zbiorowy po lewej stronie głównej alei, stanowiący ważne miejsce pamięci,
• kapral Kruk oraz starszy szeregowy Kiszewa (a. Kiszera), żołnierze Wojsk Ochrony Pogranicza, którzy polegli w 1946 roku, również w tym miejscu upamiętnieni,
• Kazimierz Szymański, porucznik Wojsk Ochrony Pogranicza, zastrzelony w 1946 roku na Czarnym Groniu w Korbielowie; w tej miejscowości można zobaczyć obelisk upamiętniający jego tragiczne wydarzenia,
• Michał Ryłko (1878–1948), prezes Ogniska Związku Podhalan w Rajczy,
• księża związani z rajczańską parafią, których grobowiec znajduje się na cmentarzu,
• Wacław Majewski (1882–1977) – założyciel i pierwszy prezes Akademickiego Związku Sportowego,
• Roch Sygitowicz (1957–2017) – utalentowany aktor.

---

Oceń: Cmentarz w Rajczy

---